Anatomi: 2 ana yapıdan oluşmaktadır.

Kemik Yapı

1. Kürek kemiği
2. Humerus
3. Köprücük kemiği

Yumuşak Doku

1. Kapsül
2. Ligaman kompleksi
3. Labrum
4. Biseps kompleksi
5. Rotator kılıf
6. Kürek kemiği çevresi kaslar

En sık yaralanan yapı hangisidir?

Omuz eklemin yerinde durmasında ve geniş hareket açıklığının sağlanmasında 18 adet kas fonksiyon görmesine rağmen, bu yapılar içerisinde en çok yaralanan “rotator manşet ” kasları dediğimiz, 4 adet kas ve onların tendonlarından oluşan yapıdır. Rotator manşet, Omuz ekleminin yerinde durmasına yardım eden ve omuzu yana, yukarı kaldırma ve iç -dış rotasyon hareketlerini yaptıran kas-tendon  grubudur.

Rotator manşet tendonları içerisinde en çok yaralanan, omuz ekleminin yana kaldırılması hareketinin ilk 20 derecesinde aktif rol oynayan “suprapinatus” tendonudur.

 Yaralanmalar hangi yaş grubunda görülür?

2 yaş grubunda daha sık görülür,

1. İleri yaş

2. Genç yaş : Yüzme, voleybol, basketbol, halter, tenis, ağırlık kaldırma, atıcılık gibi spor dalları ile uğraşanlarda daha sık

Her 2 grupta yaralanma mekanizmaları farklılık göstermekte olup, mekanizmanın bilinmesi tedavide yol gösterici olacaktır.

 Yırtık nasıl meydana gelir?

Akut Yaralanma:omuz üzerine veya açık el üzerine düşme veya ağır bir cismi kaldırmaya veya çekmeye çalışırken olur. Kompleks yaralanmalar olup, kas-kiriş, kıkırdak, bağ yaralanmaları ve kemik kırıkları eşlik edebilir.

Dejeneratif -Kronik Yaralanma:Daha sık görülen bir yaralanma seklidir. İleri yaşta görülür. Uzun süre “tekrarlayan zorlanmalar” veya “omuz sıkışma sendromu (Impingement)“ sonrası görülür.

Tekrarlayan Zorlanmalar: Özellikle omuzda aynı hareketleri çok fazla sayıda tekrarladığınız sporlarla (tenis, kürek çekmek, voleybol, ağırlık kaldırmak…) uğraşıyorsanız veya yaptığınız iş ( cam silmek, boya yapanlar, marangozlar…) elin omuz hizası üzerinde uzun süre kullanılmasını gerektiriyorsa rotator manşet  yaralanmasına hazırlayıcı bir sebep olabilir.

Omuz Sıkışma Sendromu:  2 ana nedeni vardır. “kan akımının yetersizliği” ve subakromiyal mesafenin daralması”. Yaşlandıkça rotator kılıfı oluşturan kirişi ve kası besleyen kan akımı azalır. Sonuç olarak meydana gelen kiriş hasarı ve kasta atrofi nedeniyle bu yapı omuz başını yerinde tutma işlevi yitirir, omuz başı yukarı yönde hareket ederek köprücük kemiği alt yüzeyine sürtünmeye başlar. Kendini onarma yeteneği kısıtlı olan kiriş zaman içinde daha da yıpranır ve tedavi edilmemesi durumunda sırasıyla kısmi ve tam yırtık gelişir.

Normalde 10-12 mm arası olması gereken subakromiyal (omuz başı ve kürek kemiği arasındaki mesafe) aralığı daraltan pek çok patoloji ayrıca sıkışma sendromuna neden olur. Subakromiyal spur ( traksiyon osteofit, akromiyon altı kemik çıkıntısı), akromiyon tipi, kalınlaşmış korakoakromiyal ligaman, os akromiyale, deplase tuberkulum majus kırığı..

Rotator tendon yırtıklarında belirtiler nelerdir?

1. Gece ağrısı; özellikle gece etkilenen omuzun üzerine yatamama. Ağrı ve huzursuzluk ile uykudan uyanma.

2. Gündüz ağrısı; özellikle baş üstü aktivitelerde ağrıda artma (raftan bişey alma, saç tarama..).

3. Ağrı, genellikle omuzdan başlayıp kolun yan tarafına doğru yayılır.  

4. Kolda hafif güçsüzlük, hafif yük kaldırmada dahi zorlanma, elbiselerini giymekte zorluk, elin sırt bölgesine gitmesi sırasında ağrı.

5. Hasta ağrı nedeniyle omuz eklemini kullanmayı sakınır ve zaman içerisinde omuz hareketleri,  özellikle yana- yukarı kaldırmak ile daha belirign olmak üzere tüm yönlerde azalır. Zamanla bir kısır döngü oluşur. Bu kısır döngünün medikal, cerrahi ve rehabilitasyon ile kırılmaması halinde ağrılı ve donuk bir omuz meydana gelir

Rotator kılıf yırtıklarında tanı nasıl konulur?

Omuz hastalıkları konusunda deneyimli bir uzman bu tanıyı rahatlıkla koyabilir. Hastaların öyküsü oldukça yol göstericidir. Belirgin travma olmayan orta -ileri yaş gruplarında zamanla ortaya çıkan, baş üstü hareket ve gece omuzun üzerine yatma ile ortaya çıkan ilerleyici ağrı yol göstericidir.

1. Detaylı omuz ve boyun muayenesi yapılarak, omuza ait özel testler uygulanır.

2. Şüphelenilen durumlarda, oldukça basit ama tanı koydurma oranı yüksek bir test yapılır. impingement ( sıkışma ) testi denilen test kopan kas-kiriş ile hemen üzerindeki kemik arasındaki boşluğa bir lokal anestetik ilaç enjeksiyonu ile tanı 20 dk içerisinde güçlendirilir.

Görüntüleme Yöntemleri:

1.Röntgen

2.Ultrasonografi

3.Magnetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Günümüzde en sık kullanılan tanı yöntemi. MRG ile yırtık bölgesi, yırtığın boyutu, yırtığın şekli, tam kat veya kısmi olup olmadığı, tendon içerisinde kalsifikasyon varlığı, kas kitlesinin yoğunluğu, yağlı dejenerasyon olup olmadığı, üzerinde bulunan bursanın durumu, yırtığa eşlik edebilecek patolojiler ve yırtığa neden olabilecek anatomik yapılar ayrıntılı olarak görülür.

Hangi Hastalıklarla Karışabilir?

1. Servikal omurga ve intervertebral disk kaynaklı patolojiler

2. Donuk omuz ( primer -sekonder)

Rotator Tendon Yırtıklarında Tedavi

Tedavide pekçok belirleyici kriter vardır

1. Hastaya ait özellikler ( yaş, hastanın aktivite düzeyi, meslek, spor .. )

2. Yırtığın lokalizasyonu, büyüklüğü, paterni, akut, kronik olması, tendon ve kas kitlesinin kalitesi, eşlik eden diğer omuz ve servikal hastalıkların varlığı.

1.Konservatif Tedavi (cerrahi dışı tedavi): ilaç tedavisi, eklem içi enjeksiyonlar, omuz egzersizleri, manuel terapi, kinesiotape uygulamaları. 

2.Artroskopik Cerrahi (kapalı yöntem): genelikle % 50 nin üzerinde kısmi yırtıklar, tam kat yırtıklar ve gene 2-3 aylık rehabilitasyona  rağmen sonuç alınamayan kısmi yırtıklar. 

Artroskopik cerrahi tekniği: 2-3 adet 0.5 cm kesi kullanarak kamera yardımıyla ekleme ve omuz eklemi üzerindeki aralığa girilir.

Tam kat yırtıklarda, ankor denilen uçunda özel dikişler olan çıpalar kullanılarak kiriş yerine dikilir. Kısmi yırtıklarda duruma göre sadece debridman, akromiyoplasti, bursektomi veya kısmi yırtığın tam kata çevrilerek dikilmesi gerekebilir.

Artroskopi Sonrası Dönem Nasıl?

• Günübirlik veya 1 gece hastanede kalış
• Yırtık olan kiriş yerine dikilmiş ise 4-6 hafta omuz askısı kullanılması.
• Rehabilitasyon: yapılan işleme ve kişisel özelliklere göre değişmekle beraber; ilk 15 gün pasif egzersizler, 15. günden sonra aktif yardımlı, 4. hafta sonrası aktif egzersizler, 2 aydan sonra güçlendirme egzersizleri.