Menisküs Tedavileri ve Sıkça Sorulan Sorular

 

Doç. Dr. Erdem Aktaş

Dizde, uyluk kemiği ile kaval kemiği arasında iki adet bulunan C harfi şeklinde Fibroelastik kıkırdak  yapılardır. İçeriği % 70 su. Geri kalan bileşimler içinde en önemlisi kollajendir ( %90 Tip 1)

İŞLEVİ:

1.Günlük aktiviteler sırasında vucüt ağırlığının eklem yüzeylerine eşit dağılmasını sağlar, şok absorbe eder

2.Dizin stabil olmasına katkı sağlar

3.Hareket sırasında dizin pozisyonu ile ilgili bilgi aktarır.

Gençlerde görülen Diskoid Menisküs nedir?

Bazen doğumsal olarak özellikle dış menisküs embriyolojik olarak gerilemez ve uyluk ve kaval kemiği arası eklem yüzeyinin %50 den fazlasını kapsar. Bu durum diskoid menisküs olarak adlandırılır ve çoğunlukla bir dezavantaj teşkil eder. Bu tür menisküsler daha basit travmalar ile yırtılmaya eğilim gösterir. Özellikle spor ve aktivite sırası ve sonrasında dizde kilitlenme, atlama, ağrı, sıvı artışı ve şişmeye neden olur. Toplumda özellikle adölesan çağdaki (10-17 yaş) çocuklarda %20 varan oranlarda rastalanır ancak yukarıda sayılan bulgular mevuct olmadığı sürece müdahale gerektirmez.

Hasarlanan menisküsün iyileşme potansiyeli nedir?

Hasarlanan bir dokunun iyileşebilmesinde en önemli etken,  hasarlı dokuda yeterli kan akımının olmasıdır. Menisküs bu anlamda şansız bir doku olup kanlanması anatomik bölgelere göre değişkenlik gösterir.

Menisküs dokusu kanlanma ve dolayısıyla iyileşme durumuna göre temel olarak 3 bölgeye ayrılır (dış –orta –iç). Yırtıkların daha çok gözlemlendiği ve kanlanması az olan iç bölgede ( Beyaz-beyaz zon/ santral bölge ) iyileşme potansiyeli çok düşük iken dış bölgede ( kırmızı kırmızı zon /periferik bölge ) iyileşme potansiyeli yüksektir.

Yırtık oluş mekanizması ve eşlik eden yaralanmalar:

-Genç yaşlarda çoğunlukla travma ve sportif aktiviteler sırasında meydana gelen anormal diz hareketleri

-Orta yaş ve daha ileri yaşlarda da mensiküsler dejenere olmaya başlar, elastikiyet ve yük taşıma kapasiteleri azalır. Özelliğini kaybeden menisküste, belirgin bir travma olmadan çömelip kalkma, merdiven inmek gibi günlük hareketler ile dahi yırtık meydana gelebilir.

Menisküs yaralanmaları izole olabilecekleri gibi, travma enerjisinin seviyesi ve dizdeki travmanın oluş mekanizmasın bağlı olarak beraberinde, değişik oranlarda eklem içi ve dışı dokularda yaralanmalar olabilmektedir. Bu yapılar; bağ, kıkırdak tendon, kemik ve kas dokusuna ait yaralanmalar olup menisküs yaralanması olan hastada mutlaka  değerlendirilmeli ve tedavi edilmelidir.

MENİSKÜS YIRTIK BELİRTİLERİ:

1.Eklem çizgisi hizasında dizin iç veya dış tarafında lokalize ağrı (çoğunlukla iç)

2.Dizde şişme (hemen veya zamanla ortaya çıkan)

3.Mekanik belirtiler ( takılma hissi, kilitlenme) özellikle çömelme,kalkma ve merdiven inip çıkmak esnasında.

Menisküste Tanı:

–Fizik muayene

Görüntüleme yöntemleri:  Röntgen,  Bilgisayarlı Tomografi, Manyetik Rezonans (MR)

Menisküs Tedavi :

Tedavi yöntemi ve süresini çeşitli faktörler etkilemektedir. Bunlar;

1.Yıtığın lokalizsayonu, boyutu, paterni

2.Hastanın şikayetleri

3.Şikayetlerin süresi

4.Hastanın fiziksel aktivite düzeyi

5.Yaş

Menisküs Tedavi Yöntemleri:

  1. CERRAHİ DIŞI TEDAVİLER: – PRP, KÖK hücre uygulamaları, Fizik tedavi, ilaç tedavileri
  2. CERRAHİ

ARTROSKOPİK CERRAHİ (Kapalı Cerrahi): Fiberoptik cihazlar kullanılarak eklemlerin içlerini görüntülü muayene ederek eklem içinde meydana gelen hastalık ve yaralanmaların tanı ve tedavisini eş zamanlı sağlayan bir yöntemdir.

Artroskopik Cerrahi Hangi Eklemlere Uygulanabilir?

Günümüzde etkin bir şekilde, diz omuz, ayakbileği, dirsek , elbileği ve kalça ekleminde kullanılmaktadır.

Avantajları:

-Sadece  0.5 cm’lik 2-3 adet küçük cilt kesisi kullanılarak tüm işlem buradan gerçekleştirilir.

-. Açık ameliyat göre, dokular minimal travmatize olduğundan daha az ağrılıdır, hastanede kalma ve iyileşme süresi belirgin olarak kısa ve rehabilitasyonu daha kolaydır

Artroskopik Cerrahi ile Dizde Tedavisi Yapılabilen Hastalıklar :

–  Menisküs ameliyatları ( semptomatik diskoid menisküsmenisküs yırtıkları)

– Kıkırdak yaralanmaları (kondromalazi, osteokondral lezyon, primer veya skeonder osteonekroz bağlı kıkırdak hasarı)

– Diz çevresi bağ yaralanmaları (ön çapraz bağ, arka çapraz bağ, posteromedial ve posterolateral köşe yaralanmaları)

– Eklemi ilgilendiren kırıkların tedavisi

– Eklem içi romatizmal ve mikropik durumlar

-Eklem içi iyi huylu tümörlerin tedavisi

Artroskopik cerrahi ile menisküs nasıl tedavi edilir ?

Menisküsün sadece yırtık olan kısmın çıkartılması: belirli kriterlere göre tamire uygun olmayan yırtıklarda, sadece yırtık bölge, menisküsün yapısı bozulmadan çıkartılır. (menisküsün mümkün olduğunca korunması amaçlandığndan, günümüzde azalan oranlarda sadece seçilmiş vakalarda uygulanmaktadır)
Menisküsün özel aletler ve dikişler ile tamir edilmesi: 55 yaş altı, travmatik, 1-4 cm arası, tercihan 10 haftadan kısa, menisküsün orta/dış bölgesinde oluşan longitudinal-vertikal, kova sapı ve horizontal yırtıklar tamire uygundur.
Menisküs transplantasyonu: Genç veya aktif orta yaş hastalarda daha önce geçirilmiş menisküs ameliyatına bağlı olarak menisküsün tam veya tama yakın yokluğunda tercih edilir.

Artroskopik menisküs cerrahisinde anestezi- hastanede kalış süresi ve rehabilitasyon

–  Özel bir gerekçe olmadığı sürece genel anesteziye gerek yoktur,  sadece belden aşağısı uyuşturularak  (spinal anestezi) işlem gerçekleştirilir.

– Çoğunlukla günübirlik, özel durumlarda 1 gece yatış gerektiren bir yöntemdir

Menisküsün sadece yırtık kısmının çıkartıldığı durumlarda, aynı gün ameliyat sonrası 4 saat sonra hasta ameliyat olduğu tarafın üzerine tam yük vererek yürüyebilir ve aynı gün diz egzersizlerine başlar.

– Menisküs tamiri yapılan durumlarda ise 5-6 hafta arası kademeli ve kontrollü yük verdirilir.

Artroskopik menisküs cerrahisi, uygun endikasyon ve vakada, hasta açısından oldukça konforlu, ehil ellerde komplikasyon oranı düşük, başarı oranı  yüksek bir tedavi yöntemidir.